دین در شبکه جهانی وب حضور پر رنگی دارد و به عنوان یک میهمان برای اتاق های چت اینترنت وگروه های خبری در نظرگرفته می شود. تمام ادیان عمده دنیا ، تمام فرق مسیحی کوچک و بزرگ، تقریبا تمام جنبش های دینی جدید، هزاران کلیسای مخصوص ، بی شمار صفحات وبی که به وسیله افراد معتقد نوشته می شوند، اظهارات معلمان دینی ، پیامبران،کشیشان،مرتدین ودیگرفعا لان اخلاقی دراینترنت معرفی می شوند.

علاوه بر این ، شبکه اینترنت به آفرینش دین هم می پردازد ؛ ازسایت های فراوان روحانیت های سایبری تا کلیساهای مجازی وادیان آن لاین سختگیر.

به این معجون می توانیم تعداد فراوانی ازسایت های تجاری را اضافه کنیم که قصد دارند به واسطه گرایش های دینی ما، کسب درآمدکنند. آنها اخبار دینی را به ما ارائه می دهند، اسباب دینی را به ما می فروشند وبه عنوان گروه های شبکه ای برای اتصال به صدها سایت دیگر عمل می کنند. همچنین بسیاری از سایت ها شروع کرده اند به آموزش افکار عمومی وتعقیب یک نظم متفاوت از ا نگیزه های دینی ( برای مثال ، سایت هایی که به دوره های آموزشی ویا ضدیت با ، یا طرفداری از جنگ های صلیبی می پردازند.)

مردم دراینترنت می توانند درباره دین مطالعه کنند، با دیگران درباره دین صحبت نمایند، نوشته ها واسناد دینی را ذخیره کنند ، کتاب ها ومحصولات دینی را بخرند ، به تور مجازی در گالرها هنردینی یا فضای داخلی ساختمان های بروند، به وسیله راهنماهای الکترونیک در کتب آسمانی جستجو کنند، کلیساها ومراکز دینی را مکان یا بی نمایند، درآیین های دینی وجلسات مدیشین شرکت کنند، پیشنهادهای سازمان ها را انتخاب نمایند، تصاویر رهبران دینی را ببینند، نماهنگ تماشا کنند، وبه موسیقی دینی ،خطابه ها، دعاها ،نکوداشت ها وگفتگوهای دینی گوش دهند.

به زودی افراد قادر خواهند بودتا ترکیبات اشیایی را که درصفحه نمایش شان ظاهر می شود حس کنند،یا عودهای مجازی راکه دررایانه برای خدایان سوخته می شوداستشمام کنند. تکنولوژی می تواند این دو را شبیه سازی کند.

رشدکاربری های دینی از اینترنت تاحدی وسیع است که تعدادی از سایت های دردسترس ازظرفیت موتورهای جستجوی موجود و راهنماهای آن لاین وآف لاین خاص پیشی گرفته اند. هیچ کس نمی تواند پابه پای این تغییرات حرکت کند.

ولی درعین حال نیازاست که این عرصه بهترسر وسامان داده شود. ماباید بدا نیم چه چیزی درشبکه وجود داردوچه کسی آن رادرشبکه قرارداده است وچرا؟ این کارباید شامل تحلیل محتوای سایت هاباشد که طی آن به مطالعه ومصاحبه با آفرینندگان ،مدیران وکاربران وب سایت های خاص، قلمروهای چند کاربره ، گروه های خبری ، سرویس های ارسال پیام وچت روم ها می پردازیم .

مابه منحنی های دقیق بیشتری درباره کاربران ، موقعیت هاواطلاعات دینی آن لاین نیاز داریم . ما باید مشخص کنیم چه کسانی واقعاً از این طریق با شبکه در ارتباط هستند (ازحیث سن، قومیت، شغل، موقعیت جغرافیایی، زمینه دینی و...) سرگرمی آنها انگیزه ایشان وپیامد رفتارهایشان چیست؟ آیا تعصب دینی مجازی قبلاً وجود داشته است؟ اگر بوده، چگونه ، اینترنت موقعیتی برای عرضه وتقاضای اطلاعات وبرقراری ارتباط بوجود آورده است که باطل بابرخورداری از قدرت وثروت ، حضور پررنگ تری درجامعه اطلاعاتی از خود نشان می دهد. البته این موضوع موجب عدم حضور وفعالیت جریان حق دراین جامعه وتولیداطلاعات پاک نیست .

فضای مجازی موقعیتی است که نگهداری ونقل وانتقال اطلاعات بسیار ارزان وساده انجام می شود. از این جهت برای فضای تربیتی واخلاقی جامعه اطلاعاتی هم تهدید محسوب می شود وهم فرصت ونباید بانگاه تهدیدی آن را ارزیابی وبه دوری ازآن حکم کرد.

دراین فضای چالشی باید برای تبدیل تهدید به فرصت یا برای کاهش تهدیدها درمقابل فرصت ها فعالانه وارد صحنه تولید وانتقال اطلاعات شد.

بایدتوجه داشت که درحوزه تربیت دینی هم دارای یک سری اصول ثابت هستیم وهم یک سری اقدامات اقتضائی وجود دارد. «« ادع الی فی سبیل ربک بالحکمه والموعظه الحسنه و جادلهم بالتی هی احسن... »» (نحل /125) (مردم را با حکمت واندرز نیکو به راه پروردگارت بخوان وبا بهترین شیوه با آنان مجادله کن . زیرا پروردگار تو به کسانی که از راه او منحرف شده ا ند آگاه تراست وهدایت یافتگان را بهتر می شناسد) مراد از حکمت ، گفتار صحیح ودرست ودلیل روشن کننده حقیقت می باشدوبه قولی منظور از آن ،قرآن است. موعظه حسنه ، پندهایی است که دشمنان به وضوح می دانند که تو آنها را نصیحت می کنی وبا این سخنان به آنها سود می رسانی. وجادلهم بالتی هی احسن با روشی که ازجهت نرمی وملایمت ومدارا وحسن معاشرت بهترین طریقه بحث ومناظره است ، بدون هرگونه درشتی وناراحتی ، با آنها به مناظره وبحث بپرداز تازودتر دعوت تو را اجابت کنند.

به عبارت دیگر حکمت واستدلال عقلانی ، پند واندرز به وسیله تحریک احساسات وهمچنین جدال با پیش فرض های پذیرفته شده دو طرف جزء اصول دعوت دینی دربرقراری ارتباط گفتاری است. وقتی این اصول به مرحله اجراء برسد هنرمندان وحتی تکنسین های متدین پیام را با شرایط مخاطبان تطبیق داده وبا استفاده از فناوری های ارتباطی جدید به تولید وانتقال اطلاعات دینی که بستر تبلیغ دینی را به وجود میآورد، می پردازند.

رشد فناوری اطلاعات به طورعام واینترنت به طور خاص ، بستری بی نظیرفراهم کرده که درقالب آن دین پژوهی ومعنویت طلبی بسیار آسان تر ومطلوب تراز گذشته شده است . طبق آمار ها ، از هر 6 کاربر اینترنت در جهان ، حداقل یک نفر به دنبال اطلاعات معنوی ومذهبی است . دراین زمینه همچنین آمارهایی وجود داردکه نشان می دهد میزان دین پژوهی در اینترنت بین 25 تا30 درصد کل کاوش های را اینترنتی را تشکیل می دهد که این امر نشانگر استقبال وگرایش نسل جدید به دین ومعنویت می باشد.

این تولید اطلاعات دینی درکنار دیگر اطلاعاتی که حتی درتضاد کامل با دین قرار دارند انجام می شود زیرا اینترنت محیط عرضه وتقاضا است. دراین فضا حمله ودفاع معنایی ندارد بلکه کاربر با اختیارکامل در فضای مجازی گردش می کند وتولید کنندگان به رقابت بسیار سختی برای جلب انتخاب کاربران می پردازند.

البته نباید ازنظر دورداشت که تهاجم فرهنگی در فضای سایبر باتوجه به وجود قدرت وثروت دردست تولیدکنندگان اطلاعات ناپاک که سیاستهای شیطانی خود را در جامعه اطلاعاتی دنبال می کنند وجود دارد اما نه به معنی سلب اختیار از کاربر متقی بلکه کمیت وجذابیت موجود دراین اطلاعات سبب نابرابری جریان اطلاعات درجهان می شود که ازاین جهت می توان تهاجم فرهنگی به فرهنگ ناب اسلامی را پذیرفت.

وقتی یک شخص تربیت یافته که مشی او در زندگی تقوامدار است درفضای مجازی سیر می کند قطعاً درمقابل اطلاعات ناپاک قرار نمی گیرد زیرا تقوای او سبب انتخاب نکردن این اطلاعات می شود وبر عکس در مورد کسی که تقوا در زندگی او جایگاهی نداشته قطعاً در فضای مجازی که     بی تقوایی آسان تر انجام می گیرد دیگر نباید انتظار داشت از سایت های مستهجن بازدید نکند .

از این حیث به نظر دکتر آشنا آداب زندگی در محیط واقعی تفاوت بنیادین ندارد. درمحیط سایبر توصیه می شود مسئولان دینی تربیت خود مدارانه یا همان «قدرت نه گفتن » را ترویج دهند . اگر انسان در زندگی عادیش قدرت نه گفتن نداشته باشد در محیط سایبر هم به اولین چت رومی که وارد  می شود دعوت ها رامی پذیرد. بنابراین درمحیط سایبر راهنمایی وارشاد مهم است نه تعیین تکلیف، والزام. اصولاً آن جایی که حق انتخاب افزایش پیدا می کند فقط راهنمایی مهم است. اما وقتی حق انتخاب محدود است ، الزام معنی دار می شود. که البته با ساختن محله خودمان در فضای سایبر   می توانیم با برخورداری فعال دراین فضا در کنار دیگران رقابت کنیم.در حال حاضر فعالیت هزاران وب سایت دینی ومذهبی که اطلاعات مرتبط با مذاهب را دردسترس عموم مردم دنیا قرار می دهد، شبکه ای از وبلاگ ها ، فروم ها یا تالارهای گفت وگو که درآن ها به سئوالات مردم پاسخ داده می شود وهمچنین ظهور فناوری هایی مثل شبکه هایی اجتماعی مجازی ، پیام رسان ها ، خبر خوان های اینترنتی وکتابخانه های مجازی والکترونیک ، باعث شده است مردم به منابع وکتب مقدس دینی دسترسی راحت تری داشته باشند.دراین میان آن دسته از نهادهای مذهبی که ظرفیت این فناوری را بیشتر ، بهتر وعمیق تر درک کرده باشند، از توان تاثیرگذاری بالاتری درسطح جهان برخوردار شده ا ند.